Το χωριό που εικάζεται ότι αποτελούσε την ράχη των αετών… Και ίσως τελικά ο θρύλος να μην μιλούσε για τον αγαπητό και πασίγνωστο βασιλιά των πτηνών αλλά για τον χιλιοτραγουδισμένο από τον Πόντο και το Βυζάντιο αετό, που πέρασε τα πάνδεινα μέσα από την ζωή των κατοίκων του απόμακρου Ποντιακού Ελληνισμού και παρόλα αυτά επιβίωσε μέχρι σήμερα, γνωρίζοντας την πανελλήνια αναγνώριση. Η Αετοράχη και οι κάτοικοί της λοιπόν, πέρασαν πολλά… Όμως δεν το έβαλαν ποτέ κάτω… Και σήμερα μπορούν να καυχιούνται για την ιστορία και τον πολιτισμό του μικρού οικισμού τους, που εδρεύει απέναντι ακριβώς από την Ελασσόνα.
Βρίσκεται σε έναν μικρό λόφο, στα 340 μέτρα υψόμετρο και απέναντι έχει την μοναδική θέα του Ολύμπου και της Μελούνας. Λίγα χιλιόμετρα από τον Ομαδικό Αμπελώνα και το «πολυδιαφημισμένο» Καπνεργοστάσιο αλλά και ανατολικά από τα γνωστά Αραδοσίβια. Οι κάτοικοι είναι λιγοστοί. Για 150 κατοίκους κάνουν λόγο οι απογραφές, όμως το μεράκι και η διάθεση περισσεύουν.
Ιστορία…
Ο πρώτος οικισμός στην συγκεκριμένη περιοχή ήταν το Βελέσνικο ή Βελεντζινίκο, όπου προσδιορίζεται, ακριβώς στην θέση Παλιχώρι η θέση του. Η διαδρομή του συγκλονίζει καθώς εικάζεται πως από το 1592 μέχρι τον 19o αιώνα υπήρχε ζωή, όμως οι κάτοικοι εγκατέλειψαν το μέρος εξαιτίας καταρχήν της πανούκλας που θέριζε την ευρύτερη επαρχία αλλά και εξαιτίας των Τούρκων κατακτητών, με τους κατοίκους μάλιστα να μετακομίζουν στο μακρινό Βελεστίνο (όπου φημολογείται πως έτσι πήρε την ονομασία και το εν λόγω μέρος εκεί…)! Μετά την εγκατάλειψη του οικισμού από τους κατοίκους του, η περιοχή έγινε τσιφλίκι κάποιου Οθωμανού της Ελασσόνας, ο οποίος μίσθωνε τις εκτάσεις του σε νομάδες κτηνοτρόφους από την περιοχή των Γρεβενών, το Δοτσικό και το Πολυνέρι και βλαχόφωνους από τη Φούρκα. Στην περιοχή υπήρχαν μάλιστα μία μεγάλη εκκλησιαστική μητρόπολη στη κορυφή του λόφου (μπροστά ακριβώς βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου) καθώς και 12 ή 13 μικρά εξωκκλήσια, περιμετρικά της περιοχής, τα οποία όμως δεν σώθηκαν από το μένος των Οθωμανών. Λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η περιοχή παραχωρήθηκε από την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων σε 66 οικογένειες από τον Πόντο με αποτέλεσμα να έρθει το ποντιακό στοιχείο στην περιοχή (από τα μακρινά μαρτυρικά μέρη: Μερή–Φάτσα, Μουρασούλ–Ζάρα, Φάτσα, Μάτζικερτ Κάρς και Τεκνετζίκ Αμάσειας)! Αργότερα, στο χωριό εγκαταστάθηκαν και μερικές βλαχόφωνες οικογένειες από την περιοχή των Χασίων. Με το Β.Δ. 17.1.1957, ΦΕΚ Α 11/1957, το Βελέσνικο πήρε το σημερινό του όνομα…«Αετοράχη».
Πλεονεκτήματα
Με την αγροτική ενασχόληση και την κτηνοτροφία ασχολούνται στην Αετοράχη οι κάτοικοι, με κυριότερες ασχολίες να αφορούν τα σιτηρά και τον καπνό καθώς και τα αιγοπρόβατα, αντίστοιχα.
Θρησκευτικός Τουρισμός-Σπήλαια
Ο ιερός ναός των Αγίων Αναργύρων, η εκκλησία του χωριού είναι η πρώτη εικόνα που βλέπει ο επισκέπτης καθώς φτάνει στην Αετοράχη. Κατασκευάστηκε το 1976 δίπλα στο δημοτικό σχολείο του χωριού και αγιογραφήθηκε σταδιακά χάρη στις προσπάθειες των χωριανών που βοήθησαν με τις δωρεές τους. Πανηγυρίζει την 1η Ιουλίου, τη γιορτή των Αγίων Αναργύρων. Επίσης υπάρχουν δύο εξωκλήσια στο χωριό. Αυτά του Αγίου Νικολάου (νότια) και του Αγίου Γεωργίου (βόρεια), αντίστοιχα. Ο επισκέπτης όμως αν ρωτήσει τους κατοίκους της Αετοράχης, μπορεί να επισκεφτεί, πίσω από το λόφο κοντά στις τοποθεσίες Γκόρτσια και Καλιούρα, τα δύο σπήλαια (ανεξερεύνητα και ανεκμετάλλευτα μεν), τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, αφού έχουν δημιουργηθεί μεγάλες κοιλότητες στο πέτρωμα τους, κάτω από την επιφάνεια της γης.
Σάτιρα!
Αν υπάρχει ένα πράγμα που συνδέουν την Αετοράχη με την μνήμη τους οι περισσότεροι συμπολίτες μας (και όχι μόνο), είναι για έναν συγκεκριμένο και αναγνωρισμένο σάτιρο, ηθοποιό και καλλιτέχνη. Τον Τάκη Βαμβακίδη, ο οποίος γεννήθηκε στο χωριό το 1955. Είναι πτυχιούχος Παντείου Ανωτάτης Σχολής Πολιτικών Επιστημών και ξεκίνησε την θεατρική του διαδρομή…σαν υποβολέας σε θεατρική παράσταση στο στρατό. Μετά από δύο διακρίσεις που είχε σε φεστιβάλ με την Ερασιτεχνική Σκηνή του "Θεσσαλικού Θεάτρου" άρχισε να δουλεύει στην επαγγελματική του Σκηνή μέχρι το 1989. Για 2 χρόνια στα νυχτερινά κέντρα “help” και “amadeus” της Λάρισας και μετά στην πρωτεύουσα, όπου μέχρι σήμερα διαπρέπει. Όταν μάλιστα επισκέπτεται το χωριό κατά τις γιορτινές περιόδους, γίνεται το «έλα να δεις», αφού η αγάπη του κόσμου για το πρόσωπό του, είναι τεράστια!
Αθλητισμός
Πέρα από τα ποδοσφαιρικά δρώμενα, που μέχρι πριν λίγα χρόνια είχαν «ζωή» στον ερασιτεχνικό αθλητισμό…κάτι που αξίζει να αναφέρουμε, είναι πως στο Πανηγύρι της Αετοράχης, βραβεύτηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Αετοράχης, ο Παγκόσμιος πρωταθλητής πυγμαχίας, Μιχάλης Κατσίδης, ο οποίος και κατάγεται από την Αετοράχη και έχει ελληνοαυστραλιανή υπηκοότητα.
Πολιτισμός-Μουσική
Εδώ τα λόγια είναι λίγα και απλά. Πολιτιστικός Σύλλογος Αετοράχης. Με ένα πανέμορφο Πνευματικό Κέντρο, όπου το διήμερο 30 Ιουνίου με 1η Ιουλίου διοργανώνει το πιο γεμάτο από εκδηλώσεις ζωντανό ποντιακό πανηγύρι. Και φυσικά κάθε είδους εποχιακή γιορτή (Αποκριές και Καθαρά Δευτέρα). Με πα΄ρα πολλά μέλη, οργανωμένη δουλειά και με πολύ μεράκι! Η σελίδα του συλλόγου, για όποιον επιθυμεί να δει τα πάντα για το χωριό είναι: www.aetorachi.gr . Επίσης να αναφέρουμε πως υπάρχει και η αίθουσα του Λαογραφικού Μουσείου, στο χωριό. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αετοράχης αποφάσισε, όπως είναι γνωστό, να καταγράψει την ποντιακή μουσική παράδοση, αυτή που χρόνια τώρα υπηρετεί πιστά ο συγχωριανός μας λυράρης Νίκος Δημητριάδης. Σεμνός και αθόρυβος εργάτης της ποντιακής μουσικής, ο Νίκος κρατά ζωντανή με τη γλυκόλαλη λύρα του την παράδοσή μας επί εξήντα και πλέον χρόνια. Έτσι, ο λυράρης του χωριού μας μπήκε σε στούντιο στη Θεσσαλονίκη για να ηχογραφήσει τον πρώτο του δίσκο, που κυκλοφόρησε με την επιμέλεια του Συλλόγου. Σ’ αυτή τη μουσική περιπλάνηση είναι συνοδηγοί δέκα καταξιωμένοι καλλιτέχνες του ποντιακού τραγουδιού, τους οποίους και ο ίδιος συνόδευσε παλαιότερα με τη λύρα του σε διάφορες εκδηλώσεις. Στο CD, που φέρει τον τίτλο «Τη ψης ιμ’ τοξαρέας», περιλαμβάνονται 19 παραδοσιακά ιστορικά τραγούδια του Πόντου.
Καπνεργοστάσιο-Ομαδικός Αμπελώνας-Αμαρτωλές ιστορίες
Μπορεί να περιήλθε στον Δήμο Ελασσόνας, μπορεί να κόστισε 1.280.000.000 δραχμές στην πολιτεία, όμως παραμένει ένα ζωντανό «σκιάχτρο» που ούτε σαν Πανελλήνιες Φυλακές μπορεί να λειτουργήσει πια, ούτε σαν ΤΕΙ ούτε σαν τίποτα. Οι υποδομές του καταρρέουν και ίσως το καλύτερο που θα μπορούσε να γίνει, ήταν μια απλή κατεδάφιση. Μια κατεδάφιση, δίπλα σε έναν επίσης κακοδιαχειρισμένο και παραδομένο στις τύχες του Ομαδικό Αμπελώνα, που κάποτε αποτελούσε την ατραξιόν όλης της αγροτικής επαρχίας και σήμερα, θυμίζει απλά ένα περιφραγμένο τεράστιο «αμπέλι» χωρίς να μπορεί να δικαιολογήσει την ονομασία του…σε έργα. Και όμως αυτό το ακόμα πιο τεράστιο έργο, θα μπορούσε να δώσει άλλη πνοή και ανάπτυξη στον αγροτικό κόσμο της κοινωνίας μας! Αμαρτωλές ιστορίες εν έτη…2013!
Ποντιακό χρώμα…
Ξεκίνησε την δική της ιστορία, χωρίς να έχει ποντιακά στοιχεία και κατάφερε να αποτελεί ένα από τα βασικά σημεία του ντόπιου ποντιακού ελληνισμού, που χάνεται στα βάθη των αιώνων… Η Αετοράχη, θυμίζει σε όλους τρεις διαφορετικούς κόσμους… Τουρκοκρατία, Μικρασιατική Καταστροφή, Γενοκτονία Ποντίων…
Μια μετανάστευση που όπως και σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα, γεμίζει με συγκίνηση μα και με πείσμα τον επισκέπτη αλλά και τον νεαρό που γεννήθηκε στο χωριό και αισθάνεται υπερήφανος για την μικρή πατρίδα του, στην περιοχή της Ελασσόνας…
